เอเตสํ ปน กิจฺจํ สพฺพํ น กโรติ ฯ ตญฺหิ ฌานํ หุตฺวา อปฺเปตุํ น สกฺโกติ, อิทฺธิ หุตฺวา วิกุพฺพิตุํ น สกฺโกติ, มคฺโค หุตฺวา กิเลเส เขเปตุํ น สกฺโกติฯ

อปิจ ปรวาที เอวํ ปุจฺฉิตพฺโพ ‘‘ทสพลญาณํ นาเมตํ สวิตกฺกสวิจารํ อวิตกฺกวิจารมตฺตํ อวิตกฺกอวิจารํ กามาวจรํ รูปาวจรํ อรูปาวจรํ โลกิยํ โลกุตฺตร’’นฺติฯ ชานนฺโต ‘‘ปฏิปาฏิยา สตฺต สวิตกฺกสวิจารานี’’ติ วกฺขติ, ตโต ปรานิ ทฺเว อวิตกฺกอวิจารานีติ, อาสวกฺขยญาณํ สิยา สวิตกฺกสวิจารํ, สิยา อวิตกฺกวิจารมตฺตํ, สิยา อวิตกฺกอวิจารนฺติฯ ตถา ปฏิปาฏิยา สตฺต กามาวจรานิ, ตโต ทฺเว รูปาวจรานิ, อวสาเน เอกํ โลกุตฺตรนฺติ วกฺขติฯ สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ปน สวิตกฺกสวิจารเมว กามาวจรเมว โลกิยเมวาติ นิฏฺฐเมตฺถ คนฺตพฺพํฯ

วิจยหารสมฺปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ยุตฺติหารสมฺปาตวณฺณนา

[65] เอวํ นานานเยหิ วิจยหารสมฺปาตํ วิตฺถาเรตฺวา อิทานิ ยุตฺติหารสมฺปาตาทีนิ ทสฺเสตุํ ‘‘ตตฺถ กตโม ยุตฺติหารสมฺปาโต’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติ คาถาย ปทตฺโถ วิตฺถาริโตเยวฯ รกฺขิตจิตฺตสฺส สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร ภวิสฺสตีติ ยุชฺชตีติ มนจฺฉฏฺฐานิ ทฺวารานิ สติกวาเฏน ปิทหิตฺวา วิหรนฺตสฺส กามวิตกฺกาทีนํ มิจฺฉาสงฺกปฺปานํ อวสโร เอว นตฺถีติ เนกฺขมฺมวิตกฺกาทิโก สมฺมาสงฺกปฺโป เอว ตสฺส โคจโร ปวตฺติฏฺฐานํ ภวิสฺสตีติ อยมตฺโถ ยุชฺชติฯ ยุตฺติยา ฆเฏติ สํสนฺทติ สเมตีติ อตฺโถฯ สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร สมฺมาทิฏฺฐิ ภวิสฺสตีติ วุตฺตนเยน สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร ปุคฺคโล อวิปรีตเมว วิตกฺกโต สมฺมาทิฏฺฐิ ภวิสฺสติฯ สมฺมาทิฏฺฐิสงฺขาตํ วิปสฺสนาญาณํ ปุรกฺขตฺวา วิหรนฺโต มคฺคญาเณน ปญฺจนฺนํ ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ อสมฺโมหโต ปฏิวิชฺฌิสฺสติฯ ตถา ปฏิวิชฺฌนฺโต จ ทุกฺขสภาวตฺตา ทุคฺคติสงฺขาตา สพฺพา ภวคติโย ชหิสฺสติ, ตโต เอว สพฺพํ วินิปาตภยํ สํสารภยญฺจ สมติกฺกมิสฺสตีติ สพฺโพปิ จายมตฺโถ ยุตฺโต เอวาติฯ

ยุตฺติหารสมฺปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ